Expo

Obi Okigbo

Planting new Mbari’s

Data

vr 3.09 - zo 3.10.21

tickets

Locatie

Passage Cc Strombeek
Gemeenteplein 1
1853 Strombeek-Bever

Extra

ma: 14u-17u
di/do: 14u-19u30
wo/vr: 10u-16u
za/zo: 11u-18u

In september brengt CC Strombeek 3 tentoonstellingen rond tekenkunst. De kunstenaars An Roovers, Obi Okigbo en Nel Maertens geven elk op een geheel eigen manier vorm aan het medium. De tentoonstellingen worden gebracht in het kader van de Brussels Drawing Week (14 -19 september), waarbij zo’n 40 culturele instellingen in en rond Brussel hedendaagse tekenkunst in de kijker zetten.

De in Brussel gevestigde Obi Okigbo (1964, Ibadan, Nigeria) definieert haar werk als een autobiografisch zelfonderzoek verankerd in haar meervoudige identiteit. Ze vindt inspiratie in alle aspecten van het leven –geloof, gedrag, culturele en esthetische waarden behoren tot haar rijke referentiekader. CC Strombeek presenteert een greep uit Okigbo’s verborgen universum: een selectie van tekeningen met Indiase inkt, olieverfschilderijen en collages worden voor het eerst in België getoond.

Français

English

I became increasingly fascinated by our belief systems – the art and architecture left behind as silent witnesses of humanity’s aspirations. My horizons widened as I became acquainted with Mbari art and ideology in Owerri, Igbo-Ukwu sculpture, the poetry of Hafez & Rumi (from the 13th century), the writings of Joseph Campbell, Coptic art, ancient Khemet philosophy, Gilgamesh, the Mahabharata, and Yoruba art. All these left indelible imprints on my world of imagination (…) – Obi Okigbo

Een interview tussen Obi Okigbo en Charlotte Crevits:

Je hebt een achtergrond in architectuur. Je studeerde aan de Oxford Brooks University, gevolgd door een postgraduaat aan de Architecture Association in Londen. Is deze opleiding - met een focus op ruimtelijkheid - terug te vinden in je werk als beeldend kunstenaar?

Mijn opleiding in architectuur vormt de basis van mijn artistieke praktijk. Mijn eerste stap in de kunst, getiteld Casa Dolce Casa (gemaakt voor een groepstentoonstelling in 2001), was een 'deconstructie' van tekeningen uit mijn masterscriptie aan de Architecture Association-school voor architectuur. De bewerkte collages zijn als archeologische kaarten die door hun lagen heen het verstrijken van de tijd, beweging, sporen en indrukken onthullen. Deze techniek van lagen aanbrengen herhaalt zich doorheen heel mijn praktijk. Voortbouwend op dit fundamenteel architectonische begrip van de wereld, evolueerde ik naar een meer conceptuele manier van expressie via schilderen en schrijven.

In je werk zijn het vertellen van verhalen en het overbrengen van narratieven heel belangrijk. Bij het beschrijven van je werk gebruik je vaak begrippen als transcendentie, genezing en collectief geheugen. Je verwijst vaak naar de tradities en mythologie van de Igbo, je Nigeriaanse voorouders.
In 2005 richtte je de Christopher Okigbo Foundation op, met als doel de nalatenschap van je vader te onderzoeken en in stand te houden. Christopher Okigbo (1932 - 1967), die stierf in de strijd voor de onafhankelijkheid van Biafra, wordt vandaag erkend als een van de belangrijkste Afrikaanse modernistische schrijvers van de 20e eeuw. Kan je toelichten hoe deze uitzonderlijke erfenis je heeft beïnvloed?

Mijn fascinatie voor het vertellen van verhalen gaat terug tot het begin van mijn carrière als kunstenaar in 2002, toen ik begon aan een reeks olieverfschilderijen in dialoog met de poëzie van mijn vader Christopher Okigbo, een cruciale periode die de thema's van mijn huidige werk heeft gevormd. Zijn poëzie, geworteld in zowel zijn katholieke als lgbo achtergrond, wekte mijn diepgewortelde liefde voor fabels en epische verhalen opnieuw tot leven. Ik werd steeds meer aangetrokken tot de verhalen achter geloofssystemen, stille getuigen van de aspiraties van de mensheid. Deze passie heeft zich ontwikkeld tot een proces van het naast elkaar plaatsen van 'archetypen' uit diverse culturen en tijdperken en mijn eigen persoonlijke ervaringen, waarbij ik nieuwe verhalen creëer op basis van het alleroudste verhaal - de eeuwige cyclus van geboorte, dood en regeneratie.

In de tentoonstelling zijn ook verschillende tekeningen en schetsen te zien die deel uitmaken van een lopend en zeer bijzonder project: een levensgrote herinterpretatie van het beroemde Lam Gods van de gebroeders Van Eyck. In totaal hebt je al 300 portretten van verschillende personages gemaakt, die samen 3000 jaar Afrikaanse geschiedenis omspannen. Kan je de noodzaak voor de creatie van dit kunstwerk toelichten?

Na de oprichting van de stichting ben ik mij meer bewust geworden van het belang van het herdenken en beschermen van het intellectuele erfgoed van de Afrikaanse geschiedenis; iedereen heeft iemand nodig om naar op te kijken. Wie zijn onze helden? De enorme onwaarheden en leemten in de geschiedenis van het Afrikaanse continent hebben mij bewust gemaakt van de dringende noodzaak om onze eigen verhalen te verzamelen, te archiveren en te vertellen. Als kunstenaar voel ik een diepgewortelde verantwoordelijkheid om deze erfenis door te geven aan de volgende generatie. In 2008 ben ik begonnen met een reeks portretten in Oost-Indische inkt van persoonlijkheden (filosofen, dichters, koningen, koninginnen, musici, astronomen, heiligen...) als een getuigenis van dit nieuwe en dynamische repertoire. Deze opzet mondde uiteindelijk uit in Het Lam Gods: een herinterpretatie van het "Gentse altaarstuk" van Jan en Hubert Van Eyck.

Ik heb al van bij mijn aankomst in België in 1994 bewondering gehad voor de vroege Vlaamse Primitieven. Omdat ik nooit formeel heb leren schilderen, heb ik mij als een leerling tot diezelfde meesters gewend voor alles wat ik over het vak weet (techniek, compositie, licht, schaduw, perfectie). Net als het oorspronkelijke altaarstuk is dit werk opgevat als een offergave, een werk van devotie gewijd aan "hen die de weg hebben gebaand" zodat wij zouden kunnen schitteren.

Veel van je werk is autobiografisch, verankerd in je meervoudige identiteit als Afrikaanse /Nigeriaanse /Igbo /Igbirra /Britse /Belgische vrouw. Deze naar binnen gerichte blik komt vaak tot uiting in de vorm van de vrouwelijke figuur. In je tentoonstelling in CC Strombeek staat een vroeg zelfportret, Narcissus (2008) centraal. Heeft je werk ook een feministische dimensie?

Het werk Narcissus is een symbolische voorstelling van zelfondervraging met betrekking tot deze introspectieve houding. Zoals je al aangaf, vertrekt het meeste van mijn werk vanuit een persoonlijk perspectief en de vrouwelijke figuur is bijna altijd prominent aanwezig in mijn composities. Ik ben sinds mijn jeugd omringd geweest door krachtige vrouwen. Hun invloed heeft mijn leven en opvattingen over het leven als vrouw in de huidige maatschappij gevormd. Ik bewonder de moedige, gepassioneerde, militante spirit in vrouwen als Funmilayo Ransome-Kuti, Audre Lorde, Wangechi Mutu, Yaa Asantewaa, Seh-Dong-Hong-Beh die te zien zijn in de mood board-installatie Mystic Lamb die hier wordt tentoongesteld.

Het gebruik van Oost-Indische inkt op zowel papier als linnen is zeer kenmerkend, het verleent je werk een grote gevoeligheid, een intense zweem van broosheid en spiritualiteit. Je verwees naar de inktschilderijen van Ohwon Jang Seung-Ub (1843- 97) als een belangrijke inspiratiebron voor je manier van werken in 2008. Het gebruik van water en inkt geeft een gevoel van ongecontroleerdheid, van toeval. Kan je het belang van dit vloeibare materiaal toelichten, op welke manier genereert het betekenis/inhoud?

Tot 2008 werkte ik met olieverf en was ik meer gericht op het gebruik van kleur om bepaalde emoties op te roepen. In deze periode begon ik tai-chi, qigong en kalligrafie, die een soort van uitbreiding op "de ademhalingsoefening" vormt, te beoefenen. Als ambachtsvrouw was ik op zoek naar manieren om mijn vaardigheden aan te scherpen. Toen ik het werk van Oh-won leerde kennen, werd ik getroffen door de magie van het proces op zich, de alchemie van de onuitwisbare zwarte inkt, de penseelstreek en het water op absorberend papier, die in zijn werk tot uiting komt. Elk teken is permanent, opzettelijk. Dit vereist uitzonderlijke concentratie. In combinatie met de aleatorische reactie van intuïtieve waterverdunningen (inktvlekken), opent deze methode oneindige mogelijkheden waardoor het schilderij een tijdloze dimensie krijgt, waarin verleden, heden en toekomst op hetzelfde vlak naast elkaar bestaan.

Je inspiratiebronnen zijn talrijk, gaande van literatuur tot muziek, oude tradities, het menszijn en ethische waarden. Je verwijst vaak naar religieuze iconografische kunst (Renaissance schilderijen, Igbo-Ukwu beeldhouwwerken, Koptische fresco's, Soefipoëzie, Khemethiërogliefen, om er maar een paar te noemen). In je schilderij Primavera - Mbari (2010) verwijs je bewust naar Botticelli's beroemde gelijknamige schilderij. Kunnen we dit beschouwen als een kritische herinterpretatie?

In de loop der jaren is mijn horizon verbreed met inzichten in de verschillende culturen die je hierboven hebt vermeld en een blijvende indruk hebben achtergelaten op mijn verbeeldingswereld. Dat is ook het geval met Sandro Botticelli's meesterwerk Primavera. Over de betekenis ervan doen verschillende theorieën de ronde, maar één gangbare interpretatie is dat het schilderij "een uitvoerige mythologische allegorie is van de ontluikende vruchtbaarheid van de wereld". Mijn onderzoek naar de kunst van de Mbari-huizen bood een gelegenheid om een dialoog tot stand te brengen tussen de klassieke mythologie en de oude Igbo-kunst, tussen meester-schilder en leerling.

In je titel verwijs je naar de Mbari-kunst en ideologie, kan je ons vertellen wat je precies op de toeschouwer wil overbrengen?

Mbari is een beeldende kunstvorm die wordt beoefend door het Owerri-Igbo-volk in het zuidoosten van Nigeria waarbij een heilig huis wordt gebouwd als boetedoeningsritueel. In deze grote open, vierkante bouwsels staan levensgrote, beschilderde, uit modder geboetseerde figuren om de Alusi (godheid), Ala, de godin van de aarde en andere godheden van de donder, het water, ambtenaren, ambachtslieden, legendarische wezens en voorouders die samen het pantheon van de Mbari-kosmologie vormen, gunstig te stemmen.

Het is vermeldenswaardig dat, hoewel het maken van Mbari-huizen jaren van vakmanschap en inspanning vergt, er na hun voltooiing een ritueel wordt uitgevoerd waarna ze aan de elementen worden overgelaten en na verloop van tijd vergaan. Na hun volledige verval wordt de volgende generatie door de godheid opgeroepen om een nieuw Mbari-huis te bouwen. Het is deze notie van rituele genezing, overdracht en transformatie die ontstaat door elke nieuwe leeftijdswisseling die ik in mijn werk heb trachten op te roepen.

Chinua Achebe, een bekende Nigeriaanse romanschrijver en literair theoreticus, schreef: "Mbari was een viering van de wereld en van het leven in de wereld door middel van kunst. Het werd verricht door de gemeenschap op bevel van haar oppergodheid, gewoonlijk de aardgodin Ala, die twee belangrijke rollen vervulde in het Igbo pantheon als bron van creativiteit in de wereld en bewaker van de morele orde in de menselijke samenleving".