Codex au Soleil, middeleeuwse muziek geïnterpreteerd door hedendaagse jazzmuzikanten
Op vrijdag 28 april zal er een heel bijzonder geluid klinken in de Abdijkerk. Lennart Heyndels stelde een kwartet samen en laat hedendaagse jazzmuzikanten middeleeuwse muziek herinterpreteren. Op het moment van ons gesprek heeft het viertal er net een tweede residentie in deSingel op zitten. Ze zijn klaar voor de première en voor de opnames die meteen nadien zullen plaatsvinden.
Lennart, Codex au Soleil is duidelijk een werk van lange adem.
Klopt. Het project is al opgestart in volle coronaperiode. We konden tweemaal een residentieweek doen in deSingel en daartussen zaten ook al enkele maanden. Doorgaans duik je veel korter in een project, maar die tussentijd liet ons toe het project te laten rijpen en uit te diepen. De tweede residentieweek zit erop en het is fijn om te zien hoe de muziek is gegroeid ten opzichte van mijn initieel idee. Na de première nemen we het album op en deze releasen we in het voorjaar van 2023 met bijbehorende tournee.
Het optreden in de Abdijkerk maakt dus deel uit van de release tour.
Inderdaad. We kijken er heel erg naar uit om ermee op tournee te gaan en zijn heel erg benieuwd naar de reacties van het publiek. Je moet er best naartoe met een open geest, maar zo niet, ga je volgens mij op z’n minst met een open geest naar buiten.
De setting van een kerk is voor ons ook wel bijzonder. Het is op zich geen religieuze muziek, maar de sfeer van het concert is wel heel sereen. Ik ben er zeker van dat dat mooi zal klinken in een kerk, met de Heilige Geest die mee in het publiek zit. Het gevoel van oneindigheid, het hoge plafond van een kerk, dat draagt allemaal bij tot een bijzondere beleving.
Het is niet onze bedoeling om historisch correct te zijn. Ons doel is om de relevantie van Ars Subtilior aan te tonen en een link te leggen met de muziek van vandaag.
Codex au Soleil vertrekt vanuit middeleeuwse muziek, meer bepaald de Ars Subtilior. Is dat een persoonlijke fascinatie van jou?
Ja, de zogenaamde ‘subtielere kunst’ van de middeleeuwen fascineert me inderdaad. Deze voornamelijk Franse muziekstijl uit de 14e eeuw kent een enorme ritmische complexiteit. Je merkt aan alles dat de muzikanten of componisten gewoon vanalles wilden uitproberen. Als je de partituren van de Codex Chantilly (de belangrijkste overgebleven bron, n.v.d.r.) bekijkt, zie je meteen hoe complex dit is. Toch is het helemaal niet highbrow of geleerd. Er zit altijd een zekere vorm van speelsheid in. Het leuke aan die muziek is dat die an sich al redelijk experimenteel is. Sommige ideeën in die muziek zijn zo waanzinnig dat ze quasi onmogelijk te spelen zijn: laten we dit bijvoorbeeld eens in drie verschillende tempi tegelijk doen! De stap naar een hedendaagse interpretatie is vanuit die muziek dan ook een heel logische. Alles is mogelijk: we hebben elektronica toegevoegd, improvisatie is toegelaten. Zo kom je op plekken waar je als muzikant nog nooit geweest bent. Enorm boeiend en verrijkend!
Het is dus helemaal geen historische interpretatie van dit middeleeuwse werk?
Helemaal niet. Het is niet onze bedoeling om historisch correct te zijn. Daar zijn andere mensen veel beter in. Ons doel is om de relevantie van deze muziek aan te tonen en een link te leggen met de muziek van vandaag. Als je alleen al bedenkt dat de periode van de ars subtilior voor Bachs Das Wohltemperierte Klavier (‘welgetempereerde’ slaat hier op een stemming waardoor het mogelijk was om in alle toonsoorten redelijk zuiver te spelen) ligt, dan weet je dat er gigantische hiaten zijn in je kennis. Je weet niet hoe de instrumenten in de 14e eeuw precies gestemd waren. Als je daarom vandaag de dag middeleeuwse muziek speelt, blijft dat altijd een hedendaagse interpretatie. Voor ons is de Ars Subtilior een uitnodiging om de grenzen van de muziek op te zoeken.
We spelen dan wel muziek die honderden jaren oud is, maar door deze te combineren met de muziek van morgen verbinden we de toekomst met het verleden.
Je nodigde drie andere muzikanten uit om samen met jou dit gedurfde project aan te gaan.
Het werd een kwartet. Ik heb de groep samengesteld, specifiek voor dit project. Zelf heb ik een jazzopleiding gehad en speel ik contrabas en modular synth. Stijn Cools speelt op drums. Met Stijn had ik nog maar een paar keer gespeeld, voornamelijk als vervanging bij andere bands, maar het volstond om toch wel onder de indruk te zijn van zijn muzikaliteit. Met George Dimitriu speelde ik al geregeld in het Kaja Draksler Octet en met Joachim Badenhorst speel ik samen in zijn eigen project Zero Years Kid. Het is de eerste keer dat we in deze formatie samenkomen.
Ik vond het interessant om te zien wat we in deze bezetting met het gegeven van oude muziek zouden doen. Dat was het uitgangspunt. Een uitdagende sprong in het onbekende. Het eerste plan was om simpelweg deze voornamelijk vocale muziek te spelen met een ongewone instrumentatie. Opnames hiervan hebben we dan gebruikt om samples van te maken die we transformeren en verweven met andere elektronische klanken en akoestische improvisaties. Uiteindelijk is het wel een heel mooie mix geworden en ik kan niet wachten om het voor publiek te spelen!
Is het dan vooral jouw project, Lennart, of toch eerder iets wat jullie samen hebben verwezenlijkt?
Codex au Soleil is grotendeels collectief gecreëerd. Ik heb wel de aanzet gegeven met arrangementen en kleine melodische composities die dienen als vertrekpunt. Het was tijdens het creatieproces voor mij vooral belangrijk om een manier van spelen te vinden die toelaat om te improviseren met dit muzikaal materiaal. Op die manier kunnen we er onze eigen persoonlijkheid in leggen en dat geeft ons de ruimte om elk concert anders te laten zijn. Wij klinken tenslotte het best als we mogen improviseren.
Van waar de naam Codex au Soleil?
Het idee is dat we die oude manuscripten, oude codices, in het zonlicht plaatsen. We willen deze redelijk onbekende muziek, zelfs bij een kennerspubliek, uit de kerkers van de geschiedenisboeken halen. We spelen dan wel muziek die honderden jaren oud is, maar door deze te combineren met de muziek van morgen verbinden we de toekomst met het verleden.
Lennart Heyndels Quartet
Codex au Soleil
vr 28.04.23 | 20u30
Sacristie Abdijkerk